No. 10/1997, p. 1-51
Bernd Standke: Over de kleipijpen fabricage in Grimma (Sachsen)

Een kritische benutting van de technologische literatuur bronnen uit de 18de en 19de eeuw documenteert de economische betekenis van de kleipijpen productie in Grimma. Met de fabricage van kleipijpen werd aan het einde van de 17de eeuw begonnen en werd tot het midden van de 19de eeuw voortgezet. Voor het eerst worden vondstcomplexen en losse vondsten uit Grimma wetenschappelijk bewerkt.

Fersenpfeife des Pfeifenbäckers Johann Gottfried Gräfe in Grimma, Ende 18. Jahrhundert

De vondsten zij bijna allemaal afkomstig van lokale werkplaatsen en kunnen voor een deel aan individuele pijpenmakers worden toegeschreven. Lijsten van inwoners maken het mogelijk de locaties van de werkplaatsen in de stad te bepalen. De opgraving van een pijpenoven kan hier slechts vermeld worden omdat de voor het onderzoek verantwoordelijke instantie de uitwerking van het vondstmateriaal nog niet afgesloten heeft. Importwaar uit Nederland of uit andere Duitse productie plaatsen komen zelden in het vondstmateriaal voor. De besproken fragmenten zijn representatief voor de kleipijpen productie van Grimma voor de veronderstelde periode, waardoor vondsten die op andere plaatsen gebruikt zijn in de toekomst makkelijker te identificeren zijn.

No. 10/1997, p. 51-56
Walter Morgenroth: Een pijpenkop uit Siderolith

Er wordt een pijpenkop uit bruin gekleurde klei, vergelijkbaar met het door Josiah Wedgwood in Engeland ontwikkelde steengoed, besproken. Op grond van het op de pijpenhals ingestempelde inscriptie "13 Leyhn" kan de pijpenkop aan de aardewerkfabriek van Philipp Eugenius Leyhn in Pirna, Sachsen toegeschreven worden. De pijpenkop werd vermoedelijk rond 1830 gemaakt. In 1812 kreeg Leyhn toestemming om kleipijpen in Wermsdorf te vervaardigen. In 1815 stichtte hij een grote fabriek in Pirna en vervaardigde hier kleipijpenkoppen uit bont gekleurd steengoed. Karakteristiek is de meestal ongeglazuurde en achteraf geverniste en vaak gelakte buitenkant. Producten van deze soort, die met steengoed overeenkomen, werden onder de merknaam "Siderolith" verkocht. De aardewerkfabriek Schiller & Gerbing, die in 1829 in Böhmen opgericht werd, benutte deze naam eveneens voor haar producten en fabriceerde net als Leyhn kleipijpenkoppen van gekleurd steengoed, die vaak met Turkse pijpen verward worden.

 

 

Fersenpfeife mit der Innenmarke "WS", Weissenspring (?), Ende 18. Jahrhundert

No. 10/1997, blz 56-59
Uwe Fiedler: Twee pijpenkoppen en een steelfragment uit Lebus aan de Oder

De bij opgravingen in Lebus ontdekte kleipijpen fragmenten uit de 18de eeuw kunnen in de Pruisische kleipijpenfabriek in Rostin gemaakt zijn. Waarschijnlijker is dat zij uit Weissenspring betrokken werden, zoals de steeltekst van een exemplaar doet vermoeden.

No. 10/1997, p. 59-63
Rüdiger Articus: Pijpen uit Altona

Een aantal van de nieuw ontdekte kleipijpen-fragmenten bevestigt de tot nu toe alleen uit schriftelijke bronnen bekende werkzaamheid van een pijpenmaker in Altona. Op twee pijpenstelen staat de naam van de maker Johann Jacob Hoffkamp, die in 1777 met de productie in Altona begon; andere stelen dragen de naam van de fabricageplaats. Hierdoor kunnen enige andere, niet van een aanduiding voorziene fragmenten door vergelijking met de wel van een aanduiding voorziene stukken, op grond van de typische versiering als producten uit Altona worden aangemerkt.

Tonpfeife von Johann Jakob Hoffkamp in Altona, letztes Viertel 18. Jahrhundert

De uit Frankfurt afkomstige patriciër Zacharias Conrad von Uffenbach (1683-1734) reisde in het begin van de 18de eeuw door Duitsland en de omliggende landen. In zijn posthum gepubliceerde reisbericht beschrijft hij een wonderlijk rookapparaat, die hij in het rariteitenkabinet van de Abt Schmidt in december 1709 in Helmstedt gezien heeft.