No. 5/1991, p. 1-14
Gerhard Ermischer: Een pijpenvondst uit Aschaffenburg

Bij opgravingen in Aschaffenburg op het terrein van de "Alten Dechantei" werden enige kelders, een beerput en een bron uitgegraven. De beerput is kennelijk alleen gebruikt voor het afval van een barok feest en werd daarna direct gesloten. Ander afval van het feest dat meerdere dagen geduurd heeft lag in één van de drie kelders, daaronder waren 270 fragmenten van kleipijpen. De vondst is in 1740 of iets later te dateren.
De pijpen komen qua grootte, kopvorm en kwaliteit zeer met elkaar overeen. De ovoïde koppen zijn aan de linker zijde van de hiel met het Goudse wapen gemerkt; als hielmerken werden gevonden "46" met en zonder kroon, "de sleutel", "BBW" en de "peilenbundel", die allen voornamelijk als Goudse merken bekend zijn, maar ook in andere (Duitse) productieplaatsen gebruikt werden. De stelen dragen als opschrift de aanduiding "GOUDA" voor de plaats van herkomst, doch is bij ongeveer de helft de naam op de Duitse wijze "GAUDA" geschreven.
Enkele pijpen dragen op de rechter zijde van de hiel de initialen "PM", waar tot nu toe geen verklaring voor gevonden kan worden. Dit duidt erop dat er een groot aandeel Duitse pijpen aanwezig is, waarbij kenmerken van Goudse pijpen geïmiteerd zijn. Mogelijk gaat het om kleipijpen uit het Westerwald.

Fersenpfeife mit eiförmiger Kopfform und Marke "BWB", niederländische Provenienz (?), zwischen 1739 und ca. 1750

No. 5/1991, p. 14 e.v.
Rüdiger J. J. Articus: Een pijp uit het jaar 1866

Een in 1986 in de Magdalenenstrasse in Hamburg-Harvestehude gevonden kop van een kleipijp draagt op de linkerkant een gekroonde tweekoppige adelaar, het wapendier van het keizerrijk Oostenrijk sinds 1806, met de tekst "GERMA(NIA)E PAX". Op de hiel staat het merk "Lam onder de boom". Op de ontbrekende rechterzijde zou op basis van vergelijkbare koppen een adelaar met een kop gestaan moeten hebben. De afbeelding heeft betrekking op de Duits-Oostenrijkse oorlog van 1866, waarin Pruisen (voorgesteld door de adelaar met een kop) Oostenrijk overwon en waarna op 3 augustus in Praag vrede gesloten werd. Dit model pijp is in 1866 of kort daarna in Gouda ontstaan en werd in Gouda door de pijpenfabriek Gerrit of Jan Prince vervaardigd.

No. 5/1991, p. 17 e.v.
Martin Kügler: Politieke thema's op pijpenkoppen - Een voorbeeld uit het jaar 1846

Pijpenkoppen met het portret van bekende persoonlijkheden en vaak verbonden met een politieke betekenis komen veel voor. Daarentegen zijn de redenen voor het roken van pijpen met politieke motieven minder bekend alsmede wat de roker daarmee uit wilde drukken.
Een eenduidig voorbeeld is het verbod op pijpen met het portret van de theoloog Johann Czerski door de koninklijke Beierse regering: in dit geval identificeerde de roker zich kennelijk met de ideeën van Czerski.
Het valt zeker niet uit te sluiten dat de roker van een pijp met het portret van een openbare persoonlijkheid ook tegengestelde ideeën kon hebben. De redenen voor het roken van politieke pijpen in de toenmalige politieke en sociale omstandigheden kunnen alleen achterhaald worden als gedetailleerde informatie over de pijpen, de afgebeelde personen en de historische achtergronden aanwezig zijn.

Antoniusfigur aus der Gräfte der Burg Lüninghausen

No. 5/1991, p. 19-28
Thier, Bernd: Een laat middeleeuws beeldje uit pijpaarde uit Lüdinghausen

Een in Lüdinghausen gevonden klein aardewerk beeldje kan op grond van de karakteristieke attributen en de vergelijking met overeenkomstige objecten worden geïdentificeerd als figuurtje van de heilige Anthonius. Een houtsnede uit de late middeleeuwen toont de verering van de heilige, die een geschenk ontvangt, waarin een klein aardewerk figuurtje kan worden herkend. Zulke pijpaarde figuurtjes met religieuze motieven zijn niet ongewoon. Vergelijkbare Anthonius figuurtjes worden in het Rijnland en in Nederland gevonden. Zij verschillen in detail van het figuurtje uit Lüdinghausen en hoewel talrijke productieplaatsen van zulke pijpaarde figuurtjes bekend zijn, is hun herkomst niet met zekerheid vast te stellen. Het is interessant om te constateren dat in veel productieplaatsen van pijpaarde figuurtjes in latere tijd kleipijpen vervaardigd werden. Er wordt verondersteld dat hier nog niet onderzochte relaties tussen bestaan.

No. 5/1991, p. 28 e.v.
Rüdiger J. J. Articus: Over roken en de tabakspijpenmakers in Sleeswijk-Holstein. Een aanvulling

De in Knasterkopf No. 2/1990, p. 30-33 gegeven informatie over de makers van kleipijpen in Itzehoe kan worden gepreciseerd. Dientengevolge kan worden gesteld dat in 1837 hier de fabrikanten Göbel en Walberg werkzaam waren, maar lijkt de productie slechts een bescheiden omvang te hebben bereikt.